విశ్వనాథ సత్యనారాయణ (Viswanatha Satyanarayana) గారి పుస్తకాలు

[Vikatakavi02]

సర్ విశ్వనాథ సత్యనారాయణ గారి ఆంధ్ర పౌరుషము ఉంటే పంపగలరు

అంతర్జాలములో ఇది నాకు లభించినది మిత్రమ...

మీకిది ఏమయినా ఉపయోగపడుతుందేమో చూడండి.

ఆంధ్రపౌరుషము - విశ్వనాథ సత్యనారాయణ

శా.

శ్రీపద్మాకర చామరానిల హృతస్వేదాంబువౌ మేన ది
వ్యాపాంగమ్ముల నీవు లోకముల బ్రోవన్‌ వీణ వాయించుచో
నీపారామ నిరంతరధ్వనిత తంత్రీనాదసంతాన మ
మ్మా! పల్కించగదమ్మ! విశ్వజగదంబా! రాజరాజేశ్వరీ!

1

---

సీ.

ఒకనాఁడు గలదాంధ్ర యువకులు తూరుపు-కనుమదుర్గముల నేలిన దినంబు
ఒకనాఁడు గలదు శిల్పకళాసరస్వతి-అమరావతిని నృత్యమాడు దినము
ఒకనాఁడు గలదాంధ్ర సకల ప్రపంచమ్ము-కృష్ణాస్రవంతి నూగిన దినంబు
ఒకనాఁడు గలదు నిల్వకపాఱు శత్రుల-నాంధ్ర సైన్యంబు వేటాడు దినము
ఒక్కనా డున్నయది యాంధ్ర యుద్ధభూమి-కత్తివాడికి రిపుల రక్తంబు నదులు
కట్టినదినంబు నేటికిఁ గాలవశత-నస్మదున్నతి తలక్రిందు లయ్యెగాని.

2

---

ఉ.

కాలముమారి యోడలను కట్టిరి బండ్లకుపైన సింహశా

ర్దూలములున్‌ సృగాలములతో సరిరావు నిరంతరాంబుధా

రా లసితంబులౌ నదులు రమ్యతదక్కి మహాతపాగ్నికిన్‌

గాలువలయ్యె మమ్మెటులఁ గాచెదొ నీవిక నాంధ్రమాతృకా!

3

---

మ.

మును పంబారులమీదనే తిరిగి తంభోరాశి బంధించి తా

గినవా రెవ్వరు తల్లి! నీయెదుర మూకీభూతులై శాత్రవుల్‌

చనినా రేగిరి గహ్వరంబుల నివాసంబుం బొనర్పంగ నీ

తనయుల్‌ నీతనయుల్‌ రిపూత్కరము సాధింపంగ నాంధ్రావనీ.

4

---

గీ.

దివ్యవాహిని కృష్ణానదీ స్రవంతి

మోహననినాదగానమ్ము మురువుతఱిగె

తన్మనోహర గానగీతమ్ము మరల

బాడగావలె మృదువుగాఁ బ్రకృతిమాత.

5

---

మ.

తెలుగుంజాతికిఁ బౌరుషంబుగల దద్రిస్వామికన్యాకృపా

ననలంబుంగల దీదృశంబుగ మహాకష్టంబు లీనాటికిం

గలిగెంగాని కుఠారకృత్తరిపురాట్కంఠ స్రుతాసృఙ్నదీ

జలసంసిక్త జయేందిరాస్యము మహాశౌర్యంబు సామాన్యమే?

6

---

శా.

ఏమూలం జని డాగెనో తెలియవయ్యెన్‌ గ్రోధవిస్ఫారిత

భ్రూమధ్యంబున మండు మంటలను నీరుంబోలె పాశ్చాత్య సం

గ్రామంపుం దెలివెల్లతేర్చిన మహోగ్రంబైన సత్పౌరుష ప్రా

మాణ్యంబగు మాదు వెల్మదొరలాంధ్రస్ఫీత శౌర్యోన్నతుల్‌.

7

---

మ.

మును కృష్ణాతటినీజలాంతరమునన్‌ బొంగెత్తి యుద్భూతమై

ననతేనెల్‌ స్రవియింప మ్రోగిన సుధానాదంబు కార్యంబునం

దినదేలో, దెసలన్నియున్‌ జివురులెత్తెన్‌ మున్నుతద్రావమున్‌

విని యీనా డవి వాడి శోకభర మూనెన్‌ కాంతిదూరమ్ముగా.

8

---

సీ.

రుద్రుడైన ప్రతాపరుద్రదేవుం డోరు-గల్కోట బురుజుపై కాలుమోప

విద్యానగర రాజవీధి పట్టపుటేన్గు-పైఁ గృష్ణరాయలు పాఱఁజూడ

పిడుగు మొత్తము బొబ్బిలికోటపుండరీ-కము పాపరాయడు కన్నులురుమ

చాళుక్య రాట్ప్రతిష్ఠా కీర్తిచోళనా-యకకీర్తితోడ నెయ్యమ్ము నెఱప

పూర్వసంపదలను కాలిబొటనవ్రేల-నలుపు శౌర్యమ్ము లేమూల నక్కెనొక్కొ?

పాడుదౌర్భాగ్యవిధి నిలింపస్రవంతి-నెండఁగట్టెడు కాలమ్ము నెఱిగెగాక.

9

---

సీ.

ఆంధ్రభూధవుల కార్యాలయాంతఃపుర-ప్రతతి కోతులకు నావాసమయ్యె

రాజకిరీట రారాజన్మణిచ్ఛటల్‌-ప్రతిఫలించెడు చోట్లు పాడువడియె

పట్టపేనుగులు గర్వసమేతముగ నేగు-కడల జిల్లేడుమొక్కలు జనించె

ఆంధ్రపౌరుష మాటలాడుచోటులు శిలా-దృతిని మార్గము నిరోధించి నిలిచె

ఆంధ్రతేజమ్ముగని మోదమంది నట్టి-యాకసముగూడ మాలిన్యమై చెలంగె

కాలమా! నీకృతమ్ములు గలవుగద శ-తమ్ములున్‌ వేలు నేమి ఫలమ్ము చెప్పి.

10

---

శా.

ఆపద్మాలయ సత్కృపాగరిమమౌరా! యెంత తచ్ఛౌర్య రే

ఖాపాండిత్య మయారె! యెంత! యిపు డొక్కండైన నూహించి సం

తాపం బందునె యేమి పట్టినది, నేత్రంబుల్‌ సబాష్పంబులై

తాపంబందె మనంబు కంఠమతి రుద్ధంబయ్యె నూహించినన్‌.

11

---

ఉ.

ఆగిరిదుర్గముల్‌ ప్రకృతమం దెటులున్నవొ చూచి, పూర్వపుం

భోగము లూహచేసి కనుపొంతల జాఱెడు బాష్పనీరముల్‌

చేగిలిగించి యెవ్వడు కృశింపడు వాని నరంబులందు శౌ

ర్యాగమవేత్తలైన మన యాంధ్రుల రక్తమె పాఱుచుండినన్‌.

12

---

గీ.

పోయినది, యాసకుం దాటిపోయినది యిఁ

కెన్నొ దీర్ఘవర్షములు గతించినవి పు

రాప్రధితులైన మారెడ్డిరాజుల సిరి

యున్నయిది చూచి శాత్రవుఁ డోర్వలేడు.

13

---

సీ.

కోటగోడలనుండి కుప్పించి సింహంబు-లోయన నరులపై నురకలేదొ

కొండయడుగునుండి కొండపైవరకు నూ-గించి తేజీల దూకించలేదొ

కోతతల్పులను డీకొనవచ్చు కుంభికుం-భమ్ముల గ్రుద్ది చంపంగలేదొ

వేనకువేల్‌ శత్రువీరులమధ్య లం-ఘించి వారలను హరించలేదొ

ఆంధ్రవీరులు, వారి శౌర్యంబునెన్న-నేటికది మాయెడన్‌ స్మరణీయమయ్యె

ఆహవక్షోణియందు మా యాంధ్రవీరు-లెంతలెంతలు చేసిరో యెవ్వ డెఱుగు?

14

---

సీ.

కాపువీరులు ఘోటి కదలించి కృష్ణపా-యలు చంగుచంగున నవతరింప

రెడ్డిరాజులు సమాకృష్యమాణ భ్రూల-తాదీప్తి పరరాజ ధైర్యమడప

కమ్మశూరులు చేతికరవాలము విదల్చి-దిగ్వితానముల దీధితులు నెఱప

ఆంధ్రనియోగివంశార్ణవోద్భవమణుల్‌-కత్తిగంటముల నైక్యంబుసేయ

వైదికులు మత్తమధుకరఫణితిమ్రోయు-వేదరవముల దెసల పుష్పింపజేయ

నొక్కయప్పుడు మా యాంధ్రు లుండిరనెడు-జ్ఞానమొక్కండది మనఃప్రశాంతి నాకు.

15

---

సీ.

మతికబ్రమగు తృణీకృత దేవగురుమతి-ప్రతిమానదుర్గనిర్మాణ శక్తి

ఆశ్చర్యమగు ధ్వంసమైనప్పటికి నిప్ప-టికి చిహ్నలున్న శిల్పకళ సొగసు

అంతంతఱాళ్లెట్టు లాపైకి నెత్తిరో-దేవతలో యేమొ తెలియరాదు

చూచినంజాలు నచ్చోటి సరోవరం-బులు లోతు నేటికి తెలియరాదు

ఆబలమ్ము, నాపనినేర్పు, నావిలాస,-మెంత యున్నదొ మును చూచునంత నోము

నోచుకొనలేకపోతి మయ్యో చివరకు-నేటికాచోట్లనైన జన్మించలేదు.

16

---

సీ.

కోపమెత్తిన రక్తకొల్లయ్యె విజయరా-మావనీధవుని వక్షోంతరమ్ము

భ్రూభంగ మొనరింప బొగ్గువోలిక నల్ల-నైపోయె ముగురురాయల యశమ్ము

తరవారి చేఁబూనువరకె హస్తిపురంబు-కోటగోడలు మ్లేచ్ఛఘోటిదూఱె

ఆంధ్రచళుక్యవంశార్ణవం బనినంత-గంగాప్రవాహ ముప్పొంగిపోయె

సై యనినయంతలోన నీజిప్తునుండి-తెలుగుదేశమ్మువరకు కాన్కలు స్రవించె

ఆంధ్రపౌరుషమన మాటలా! రిపూత్క-రముల గుండెలు వినినంత బ్రద్దలయ్యె.

17

---

సీ.

మఱచిరా! సకల దిఙ్మండలేశ్వరులు కృ-ష్ణారాయపతి కప్పనంబు లిడుట

తలపరా! యోర్గల్ప్రతాపరుద్రుని భుజా-స్థితి ధరాసతి సుఖాసీన యగుట

స్మరియింపరా! రణస్థలి పరాభూతులై-ఆంధ్రశత్రువులు వేటాడబడుట

ఎఱుగరా! ఆంధ్రభూధర శిఖాగ్రముల నాం-ధ్రప్రతా పరధైర్య మపహరించు

టంతలోనె విస్మృతిగల్గెనా! తెలుంగు-జాతి జాతీయగీతికాజనిత దివ్య

మధురమధురససంపూర్ణ మంజులార-వప్రభూత సమ్మోహన ప్రధితకీర్తి.

18

---

సీ.

ఏమాయె! నొరుగల్లు నేడుకోటలు నాంధ్ర-పృధ్వీపతీపురంధ్రి కళమాసె

మ్రోయదేలా! విశ్వమోహనగీతి వి-ద్యాపురీవరము రోదోఽంతరమున

కొండవీడున మాయగోపాలుగానమ్ము-ప్రణయగీతికలు నిప్పటికిఁ బర్వె

అతిధుల రండురండను పిల్పు వినరాదు-కొండపల్లిపురంబు కోటముందు

తెలుగు విద్యార్థు లమరావతీపురంబు-విమలకృష్ణానదీసైకతములయందు

సాంధ్యకాలమ్ములను శిల్పశాస్త్రగోష్ఠి-సేయమానిరికాబోలునోయి మున్నె.

19

---

సీ.

సకలజగద్రక్షఁ జన మూడుపుడిసిళ్ళె-పూరింపలేడాయె వారిరాశి

వంచినతల నింతవరకెత్తగా గుండె-యానదు వింధ్యనగాధిపతికి

ఆంధ్రుల పసిపిల్ల లందఱి కడుపులో-తవరజీర్ణించు వాతాపినేడు

'సర్పసర్ప' యనంగ 'సరోభవ' యటన్న-తరుగయ్యె నుపపురందరహఠమ్ము

పూర్వమునఁ దొల్త నాంధ్రుల బొమలు ముడులు-వడినయంతన లోకముల్‌ జడతనొందె

అమిత కరుణాప్రదీప్తి విప్పారినంత -ఎల్లలోకమ్ములకు సంఘటిల్లె శాంతి.

20

---

మ.

అతడే కుంభభవుండు మౌనివి మతాహుంకార పృధ్వీధరో

ద్ధతి వజ్రాయుధ సన్నిభుండు ప్రథమాంధ్రస్వామి యావీరునిన్‌

మతినూహించి యొకింత యాంధ్రులన నేమాత్రంపువారో తలం

చితిమేన్‌ బ్రస్తుత నీచభావములు రాశీ భూతమై మ్రగ్గెడున్‌.

21

---

క.

తొలికవి మా యాంధ్రక్ష్మా

తలమందున బుట్టినతడె తద్వరవక్త్రో

జ్వల దివ్యమధునదంబున

జలజాప్తకులంబు పూతసరణి వహించెన్‌.

22

---

ఉ.

అంతటివారలంట ప్రథమాంధ్రులు నాపయి వారి రాజ్యవి

శ్రాంతికి నాలు మూడు జలరాసులగున్‌ బొలిమేర లాధరా

కాంతులకీర్తికన్యకలు కట్టినమేఖలలయ్యె భూధర

ప్రాంతవిలాసదుర్గములు ప్రస్తుతమందున కాంతిమాసినన్‌.

23

---

గీ.

అట్టిరాజ్యమ్ము సంపద యట్టిదెల్ల

ఆత్మవిజ్ఞాన మలవడనట్టివారి

కంబుజాక్షుని లోకమ్మునట్లు మూఢ

చిత్తులముగాన మాకు నశించిపోయె.

24

---

సీ.

రాజ్యాంగతంత్ర నిర్మాణ కౌశలులకు-జంకదస్త్రముల నాశలు జనించె

పరరాజ రక్తప్రవాహమజ్జనులకు-గత్తిగన్గొన భయమెత్తిపోయె

సింహాసనముల నాసీనులౌవారికి-నితరదాస్యపురుచి హెచ్చిపోయె

ఆధ్యాత్మదివ్యవిద్యావేత్తలకును దే-హమున నంతంతకు మమతగలిగె

పెద్దపులి పిల్లియయ్యెను పిల్లి పెద్ద-పులివిధమ్మున విక్రమమ్మును వహింప

మండువేసగియెండల కెండిపోయె-దివ్యవాహిని కృష్ణానదీస్రవంతి.

25

---

సీ.

మోసెత్తి చిన్నారి మొలకయై బాలద-ళాకారమై పసియాకు విడిచి

దినమొక్కచాయదేరి నిరంతరాంబుధా-రాపోష్యమగుచు సారంబువడసి

అల్లనల్లన ప్రాకులాడి ఱెమ్మలువేసి-నల్గడల్‌ వ్యాపించి నలుపు తిరిగి

చిగిరించి కొంగ్రొత్త లిగురెత్తి గొనబొత్తు-పులకరించిన రాలు పూతపూచి

అంతఁ జంద్రికాధావళ్య మనుకరించు-సూనసంతానములు దిగ్వితానములను

పూచి దెసలందు సౌందర్యమును ఘటించె-ధరణి నాంధ్రయశోలతాంకురము పొలిచి.

26

---

సీ.

రోమీయులైన వీరులు రెండు కెలకుల-రమ్యమౌ వింజామరలను వీవ

సకలదేశాగతక్ష్మాతలేంద్రులు పద-మ్ముల తలల్‌ మోపి కాన్కల నొసంగ

తన పేరు విని రిపూత్కరముల శిశువులు-భూధరాంతరముల పోరువెట్ట

తనవిలోచన కృపాంబునిధానములగోరి-యఖిలదేవతలు నందంద నిలువ

దక్షిణపదంబునన్‌ బద్మదళమునందు-కనకసింహాసనంబునఁ గాలుమోపి

రాచకార్యంబుల పరీక్ష నాచరించె-రమ్యమోహనాకృతి నాంధ్రరాజ్యలక్ష్మి.

27

---

సీ.

ఆటపట్టులు నాగులేటిపాములు తూర్పు-వెలిబార పడగలు విప్పుచోట్లు

భోజనమ్ముల రాళ్లపోరాటమునకైన-సాహసింపగచేయు శక్తిదములు

పౌరుషమ్ములు క్రుధాభరితలోచనరాగ-దళితారిసైన్యసంతానములును

అభిమానములు చంద్రికామృతప్రతిమాన-భవ్యాంధ్రకీర్తి నిర్వాహకములు

ఈవిధమ్ముగ పొలిచి యహీనమైన-ఖడ్గమును బూని ఘోరసంగ్రామ భూమి

వృషభవాహనములమీద నెక్కి నటన-సల్పినది యాంధ్ర పల్నాటి శౌర్యలక్ష్మి.

28

---

సీ.

గోదావరీ పావనోదకంబుల తరం-గాలపై నౌక లుయ్యాలలూచి

అరికంఠరక్తచిహ్నములు పోవుటకునై-పెన్నానదిని కత్తిపొన్ను కడగి

అరినిషూదనకార్యమందు గల్గిన తాప-మడపఁ గృష్ణాపగయందు మునిగి

తుంగభద్రాసముత్తుంగరావము రిపు-శ్రీభేదకముగ ఘోషింపజేసి

మాటిమాటికి దెసలెల్ల మాఱుమ్రోగ-గడగడవడంకి దిక్కు లుగ్రతఁ జలింప

శత్రుల హృదంతరమ్ములు సంచలింప-విశ్వమునదించె నాంధ్రుల విజయభేరి.

29

---

సీ.

ఆంధ్రదేశస్థ సర్వాపగా భంగత-రంగరంగముల శౌర్యములు నేర్చి

ఆత్మప్రతాప శౌర్యములు తాలిచి, 'సుమి-త్రా బోర్నియో' ద్వీపతతులు గెలిచి

వంగమహారాష్ట్రవార్థులు పరిచయ-స్థలములై వినయమ్ము సలుప మెలగి

ఈజిప్తునుండి కృష్ణాజలమ్ములకు 'బారం-బాటగా' పరాక్రమము జూపి

సకలదీవుల విజయధ్వజములు నాటి-తనదు తెరచాప వార్ధిరాజునకు కట్టు

కోకగాఁ బూర్వ మాంధ్రుల నౌకరాజ్య-మమరజేసిన దేడుసంద్రములమీద.

30

---

శా.

ఆ శౌర్యమ్ములు నాప్రతాపములు దౌష్ట్యంబేచుకాలంబుచే

మాసెన్‌ సర్వజగమ్ము లేలగల సామర్థ్యమ్ము బందీకృత

మ్మై శోభాగళితంబునై మెలగె కట్టా! యాంధ్రలోకమ్ము స

ర్వాశాజైతృకతావిచారములు దాస్య ప్రాప్తి చేకూర్చెనే.

31

---

శా.

ఏదేవీపిత యౌటచే హిమధరాభృత్స్వామి కొండంత స

మ్మోదంబందెనొ రాజమౌళి తనకున్‌ ముద్దారు నల్లుండుగాన్‌

ఆదేవీ కరుణాంబుధారలకు నిల్లౌ మాయశోగీతికా

నాదం బీదృశఫక్కి కార్శ్యమును నందన్‌ గారణంబేమొకో.

32

---

ఉ.

కన్నులనీరు వచ్చిననుగాని హృదంతర మగ్నిసన్నిధిన్‌

వెన్నవిధానగాగ విలపించినగాని తలంచ లాభ మే

మున్నది యెన్నినాళ్ళయినదో మన కృష్ణయు తుంగభద్రయున్‌

బెన్నయు గౌతమీనదియు విశ్వము మ్రోగనదించి యక్కటా.

33

---

గీ.

పైనియాకులు క్రిందకు పైకి క్రింది

యాకు లీరీతి నిముసమ్ము నాగకుండ

కదలుచున్నది కాలచక్రమ్ము దాని

నాపగలవా డెవండులే డవనియందు.

34

---

సీ.

ఏనాటిమాటలో భూనాధవంశ దీ-పాయితుండైన కృష్ణావనీంద్రు

డెప్పుడున్నాడొ పృధ్వీశరత్నంబు కా-కతి వంశవీరు డున్నతగుణుండు

ఏమయిరో రెడ్డిభూమీధవులు వారి-యౌదార్యమెల్ల యేమీద చనెనొ

ఎన్నాళులైనట్టు లున్నది బొబ్బిలి-వీరకోటులు స్వర్గవీధికేగి

ప్రాణులకు నెల్ల నెప్పటికైనఁగాని-యవి జరామరణంబు లున్నవియె నిజము

దానికేమి నాశములేని తత్వశిల్ప-కవిత లేమాయెనో యెరుంగంగరాదు.

35

---

శా.

అంతర్వైరము లుద్భవిల్లినవి యైక్యమ్మంతమున్‌ బొందె నొ

క్కిం తేమూలను డాగియున్నదియొ కానీ! జాతిశిల్పమ్ము వే

దాంతమ్మున్‌ గవనమ్ము తత్వము సమస్తంబున్‌ నశించెన్‌ వృధా

భ్రాంతిన్‌ సర్వము నేటఁ గల్పుకొని రాంధ్రస్వాము లీరీతిగాన్‌.

36

---

గీ.

నేటి యాంధ్రులు గుడ్డకుఁ గూటి కున్న

చాలుననువారలైనారు చచ్చిపోయె

నేమొ జాతీయసత్వమ్ము కోమలంబు

మల్లికకు నీరులేకున్న మాడిపోదె.

37

---

గీ.

మూడుమూర్తుల తత్వముల్‌ మొనసి బ్రహ్మ

మందు చివరకుఁ జని లీనమైనయట్లు

ఆంధ్రశిల్పకవిత్వ తత్వార్థములును

ప్రకృతి పురుషుల లీలలోఁ బ్రతిఫలించు.

38

---

చ.

ఇది యెఱుగంగరాక పరులెల్లరు నాంధ్రకవిత్వ శిల్పసం

పదన పసందు గానరనువారల మాటల నాలకించి వా

రి దయకు పాత్రులై కలవరించుచు వారలు కూయు కూత లి

య్యదనునయందు వీరులగునాంధ్రులు కానరు జాతితత్వమున్‌.

39

---

సీ.

గోదావరీ పావనోదారవాః పూర-మఖిల భారతము మాదన్ననాడు

తుంగభద్రాసముత్తుంగరావముతోడ-కవుల గానము శ్రుతిఁ గలయునాడు

పెన్నానదీసముత్పన్న కైరవదళ-శ్రేణిలో తెన్గు వాసించునాడు

కృష్ణాతరంగ నిర్ణిద్రగానముతోడ-శిల్పమ్ము తొలిపూజ సేయునాడు

అక్షరజ్ఞాన మెఱుగదో యాంధ్రజాతి-విమలకృష్ణానదీ సైకతములయందు

కోకిలపుంబాట పిచ్చుకగూండ్లుకట్టి-నేర్పుకొన్నది పూర్ణిమానిశలయందు.

40

---

సీ.

కృష్ణానదీ రవామృతమన్న మనసయ్యె-విమల కాళిందిపై వెగటుబుట్టి

భూప్రజాపాలనంబునఁ గోర్కి హెచ్చయ్యె-గోపాల కతయన్న కొంకుగలిగి

ఏకపత్నీవ్రతంబే మంచిదనిపించె-కన్యాళిపై విరాగమ్ము గలిగి

సకల భూవలయరక్షా కార్య మనువయ్యె-భూభరమ్ము హరించు బుద్ధి తిరిగి

రమ్యమౌ నాంధ్రభూమి సారంబుగలది-బృందమున కన్నయని మది నెంచినాడు

సుందరమ్మగురీతి రాత్రిందినములు-పాటపాడెను బాలగోపాలమౌళి.

41

---

గీ.

ఆంధ్రవీరుడు క్రోధరక్తాక్షు డగుచు

నొరవెరికికత్తి ఝళిపించి యుఱికినాడు

నిఖిల దుష్టారికంఠశోణితముబర్వి

శాంతి సమకూరినది ధాత్రిజనులకెల్ల.

42

---

సీ.

నునుతమ్మిఱేకు విచ్చినయంతలో బాష్ప-మోడ్చనేమిటికి నీలోత్పలమ్ము

మల్లెతీవియఱేకు మడచి మొగ్గ ధరింప-మాడనేమిటికి చామంతిమొక్క

పసిపిందవిడచి క్రొమ్మిసిమి తాల్చిన నింబ-మగుడనేమిటికి క్రొమ్మావికాపు

అమృతమానిన బలాకము చూలు వహియింప-పికకన్యకకు గొంతు బిగియనేల?

ఉత్తమకులంబువార లిట్లూహచేయ-నీచకులములమాట గణింపనేల?

ఆంధ్రులయశంబు దశదిశావ్యాప్తమైన-కుటిలభూపాలురకు గన్ను కుట్టిపోయె.

43

---

మ.

తలిరాకుఁగొన బొత్తుకొన్నది మృదుత్వంబేది శ్రీహీనమై

ఫలితంబై కనుపట్టె దానికి సమీపంబందునన్‌ బూచి తే

నెలు జార్పంగలయట్టి క్రొన్ననయుఁ గాంతింబాయు పుష్పంధయో

జ్వలనాదామృతధార లేటికొ స్రవింపన్‌ రావ యాచెంగటన్‌.

44

---

సీ.

ఇవి నందనోద్యాన నవకల్పశాఖులా!-గోచర్మములు కప్పుకొన్నవేల?

ఇవి గాంగనవఝరీ భవతరంగమ్ములా!-పొలసుచేపలకంపు బలిసెనేల?

ఇవి నిరంతముజేయు శివపూజతావులా!-నెత్రుమాంసమ్ములు నిండెనేల?

ఇవి యాగ కార్యోచితేరితఋక్కులా!-సద్విజద్వేషమ్ము సలుపునేల?

హరికృపాదృష్టిచే నక్షయాంబరములు-పొందిన పతివ్రతల జన్మభూములటవె?

యివి యిదేమి విరుద్ధ మిందేమి? కడు న-పాంసులామానభంగరావమ్ము లేమి?

45

---

చ.

శివసితలింగమూర్తి కభిషేకముజేయు ననంతరంబునన్‌

బువులను బూజసేయు తలపుల్‌ చివురెత్తగ నందనంబునన్‌

దవిలిచరించు నాకవనితామణు లందఱు నింపుకొన్న క్రొం

బువులయొడుల్‌ విభీతలయిపోయి తమంతననజార్చి రేలొకో?

46

---

సీ.

విప్రసంతతిమ్రోయు వేదరావము లలో-దొరలెనెమో యపస్వర మొకండు

అనరాదు లోపమేదైనఁ గల్గినదేమొ-పరమపతివ్రతాతరుణులందు

నిరతాగ్నిహోత్రముల్‌ నెఱపు బ్రాహ్మణకర్మ-సంతతిసుష్ఠుగా జరుపబడదొ

అఖిలపురాణ శాస్త్రాగమార్ధంబులు-తప్పుచెప్పిరొ యేమొ తత్వవిదులు

ఆంధ్రవిష్ణువు శ్రీకాకుళాధినేత-కనులు కొలకులు కెంపుల గనులుగనెనొ

ఏకతమొ యుండగావలెకాక యున్న-తెనుగు చురకత్తిపదునుకు తిరుగులేదు.

47

---

---

సంపూర్ణము.